5N1K yöntemi çoğunlukla gazetecilikte kullanılan, bir bilgiyi veya olayı aydınlatmada kullanılan etkili bir yöntemdir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için bilgilerin toplanmasında yardımcı olan çerçeve niteliğindedir.
Bu yöntem ile aydınlatılmak istenilen konu veya olay hakkında genel bir bilgi sahibi oluruz. Aslında bu altı soru her zaman işe yarar çünkü kısa, genel ve isabetli sorulardır.
5N1K kısaca;
- Ne?
- Neden?
- Nasıl?
- Nerede?
- Ne zaman?
- Kim?
Sorularının baş harflerinden oluşmaktadır.
5N1K Nasıl Kullanılır?
Soruların cevapları konuyu veya olayı aydınlatmada işimize yarar, yerine göre kendi içinde farklılıklar içerebilir.
- Ne? (Nedir?): sorusu bize olayın ne olduğunu verir veya tanımını yapar. Benzer olarak; sorun ne? Risk ne? Ürün ne? Ne oldu? Gibi sorular sorabiliriz.
- Neden? (Niçin?): sorusu bize olayın gerçekleşme amacını veya olayın gerekçesini verir.
- Nasıl?: sorusu bize olayın ne şekilde gerçekleştiğinin cevabını verir. Benzer olarak; Hangi şartlar geçerliydi? Hangi teknik yöntemler kullanıldı? Hangi araçlar kullanılarak oluşturuldu? Gibi sorular sorabiliriz.
- Nerede?: sorusu bize olayın mekanı hakkında bilgi verir. Benzer olarak; sorun nerede gerçekleşti? Olay mahalli nerede? Spesifik olarak bir şeyin bir bölümü de bu soru altında belirtilebilir.
- Ne zaman?: sorusu bize olayın gerçekleştiği zamanı veya süreyi verir. Benzer olarak; Saat kaçta? Sürecin hangi aşamasında? Hangi çalışma aralığında? Gibi sorular sorabiliriz.
- Kim?: sorusu bize olaydan etkilenen kişileri veya olayın sorumlularını verir. Benzer olarak; Problemi kim tespit etti? Bu olaydan kimler etkilendi? Gibi sorular sorabiliriz.
Gördüğünüz gibi bu soruların hiç birine “evet” veya “hayır” gibi kısa cevaplar vermek mümkün değil, böylece olay hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olabiliyoruz.
Problem Çözmede 5N1K’nın Yeri
Problem çözmede, problemin kök nedenleri tespit edilmeden önce 5N1K ile teşhis yapılması gerekmektedir. Böylece problemi tüm yönleriyle birlikte açıklığa kavuşturmuş oluruz.
Bazı problemler daha karmaşık olabilir ve problemin gerçek nedenleri hakkında daha fazla bilgi toplamayı gerektirebilir. Bu tür problemler için doğru soruları sormak ve isabetli cevaplar vermek önemlidir. Bu tür problemlerde 5N1K aşaması ne kadar açık ve anlaşılır olursa, sürecin devamında bizi çözüme daha fazla yaklaştırabilir.
Problem çözme aşamasında mevcut 6 soruyu artırmamız gerekebiliyor. Örneğin;
Ne sıklıkla problem yaşanıyor?
Tüm üretime oranla ne kadarı hatalı?
Hangi metotlar kullanılırken hatalı çıkıyor?
Bu problemi nasıl önleyebilirdik?
Bu sorular artırılabilir.
